Təbii sərvətlər — insan tərəfindən öz ehtiyacını ödəmək üçün istifadə olunan təbii komponentlərdir.
Planetimiz müxtəlif təbii ehtiyatlarla zəngindir. Yerdə mineral xammal (faydalı qazıntılar), torpaq, su, bioloji və rekreasiya ehtiyatları geniş sahələrdə yayılmışdır. İnsanın yaşayış rifahının vəziyyəti birbaşa təbii ehtiyatların mənimsənilmə səviyyəsindən asılıdır.
Təbii sərvətlərin təsnifatı.
Bir-biri ilə yaxın əlaqə içində olan fəlsəfə və din anlayışları vardır.Fəlsəfə antik Yunanda dini inancların tənqidi ilə başlamışdır.Dini tənqid edərək özünü var edən fəlsəfə orta əsrlərdə din ilə iç-içə girmiş və dini inancları möhkəmləndirmək üçün istifadə olunmuşdur.Fəlsəfə hər şeyi sorğuladığı üçün ətrafında gördüyü hər şeydə bir səbəb-nəticə əlaqəsi axtarır.Burada həqiqətə ağıl və fikir irəli sürməklə çatılır.Fəlsəfə sual verər,şübhə edər, tənqidə açıqdır, yeni biliklər ortaya qoyar və dəyişər.Lakin din belə deyil.Dinin kəskin nöqtələri var.Din mənbə baxımdan ilahi, fəlsəfə isə insan məhsuludur.Dində şübhəyə yer yoxdur,dəyişimə açıq deyil.Fəlsəfə ilə dinin oxşar və fərqli cəhətlərini aşağıdakı kimi qruplaşdırmaq olar.
Qanunun tərifi çətindir, əslində onun tərifi şəxsdən şəxsə dəyişən bir xüsusiyyətdir. Mənə, bu bir həyat fəlsəfəsidir. Amma bəlkə sənə görə bu sadəcə adi qaydalar ardıcıllığıdır. Bəziləri üçün isə bir heç nədir. Amma dəyişməyən budur ki, insanların üzərindəki hakimiyyəti qüvvətli olan və hətta onları qorxudan da elə qadağalardır. Hər qadağa bir qanun olmaq məcburiyyətində deyil, lakin hər qanunun özünəməxsus xüsusi qadağaları var. Məsələn, bir qadının uşağına "heç nəyə toxunma" deməsinin qanunla əlaqəsi yoxdur. Ancaq övladını görmək icazəsi olmayan bir atanın uşağına toxunması qanunu əlaqəlandirir.
İnsan yer üzərindəki canlıların ən alisi olmaqla bərabər, həm də ictimai və elmi-texniki tərəqqinin subyektidir. Odur ki, o, fəlsəfənin əbədi problemlərindən biridir. Lakin hər bir dövr "insan" anlayışına öz təsirini göstərmişdir. İnsan cəmiyyətin inkişafının və bəşəriyyətin fikir tarixinin uzunsürən təkamülü nəticəsində formalaşmışdır.
Qədim Yunan filosoflarından Diogen əlində fanar insan axtarıram deyirdi. Protoqor isə iddia edirdi ki, insan bütün şeylərin ölçüsüdür. Onlar insanı təbiətin ayrılmaz hissəsi hesab edirdilər.
Quldarlıq quruluşunda yalnız azad adamlar insan hesab edilirdi. Burada qul insan sayılmırdı, odur ki, Platon qulu heyvan cinsi adlandırır, Aristotel isə " insan siyasi heyvandır ", " qul da - nişan alətdir" deyirdi.
Epikür belə hesab edirdi ki, fəlsəfənin əsas məqsədi insanın xoşbəxtliyə çatması üçün tə'lim yaratmaqdır. Bu tə'lim insanı ölüm qorxusundan azad edərək xoşbəxtliyə çatdırmalıdır.
Qeyd etmək lazımdır ki, Qədim Yunan filosoflarının insan haqqındakı fikirləri konkret tarixi dövrlə, cəmiyyətin tələbləri ilə bağlı olaraq yaranmış və inkişaf etmişdir.
Bu gün davamlı inkişaf konsepsiyası dünyanın elmi ictimaiyyəti və ümumilikdə, cəmiyyət tərəfindən dəstəklənir, davamlı inkişaf prinsipləri praktikada və biznesdə geniş miqyasda tətbiq olunur. Konsepsiya dayanıqlı inkişafın 3 təməl prinsipi - iqtisadi artım, sosial irəliləyiş və ətraf mühitin dayanıqlılığı üzərində qurulmuş və inkişafa qarşı mövcud maneələri aradan qaldırmaq üçün vahid yanaşmanın əhəmiyyətini xüsusi olaraq vurğulayır.
Davamlı inkişaf nədir? Ədəbiyyatda təriflər çox olsa da, onun məzmunu haqqında birmənalı, hamı tərəfindən qəbul olunmuş fikir hələ ki, yoxdur. Adətən davamlı inkişaf dedikdə, indiki zəmanənin tələblərini ödəyə biləcək inkişaf nəzərdə tutulur, eyni zamanda o, gələcələk nəsillərin tələbatlarını ödəmək imkanını heç də təhlükə altına salmır. Davamlı inkişafın məzmununa iki başlıca anlayış daxildir; tələbatlar və məhdudiyyətlər.
Avesta (awastāg, apastāk, upastākəm) – Zərdüştiliyin müqəddəs kitablar külliyyatı. Dövrümüzə tam şəkildə çatmamışdır. Hesab edir ki, Avestanın tərkib hissələri, əsasən e.ə. 1-ci minilliyin 1-ci yarısında formalaşmağa başlamışdır. Avestanın dünyagörüşü üçün ifrat dualizm xarakterikdir. Avestaya görə dünyada həm maddi, həm də xəyali olan hər şey xeyir və ya şər başlanğıca malik olmaqla iki qismə ayrılır. İnsan bu və ya digər mövqeyi seçməkdə sərbəstdir. Zərdüştilik ənənəsinə görə, "Avesta"nın əvvəlki əsrlərdə mövcud olmuş nüsxələrindən biri Makedoniyalı İsgəndər tərəfindən yandırılmışdır. Bizə məlumdur ki, hələ e.ə. IV əsrin son rübündə yunan alimi Feopomp Makedoniyalı İsgəndərin tapşırığı ilə zərdüştilik dininin qədim kitablarını öyrənirdi.
Fəlsəfə yunan dilindən “müdriklik sevgisi” mənasını ifadə edir, amma bu, çox səthi və qeyri-fəlsəfi tərifdir. Əksinə fəlsəfənin orijinal tərifi onun praktikasında, yəni öz təcrübəsində görünür. Fəlsəfə insan biliyinin ən qədim sahələrindən biri, dünyagoruşu xarakterli problemlərin qoyuluşuna və həllinə yönəlmiş mənəvi fəaliyyətin xüsusi sahəsidir.
Fəlsəfənih əhəmiyyəti onun "dünya - insan" sistemində ümumi problemlər üzərində mülahizələr yürütməklə insanlan təbiət və cəmiyyət aləmində istiqamətləndirə bilməsindən ibarətdir. İnsan öz həyatının müəyyən anlarında seçim zərurəti qarşısında qalır və öz seçimindən asılı olaraq azadlığını reallaşdırır. Fəlsəfə insarın daha düzgün seçim etməsinə kömək etməlidir. Bu məsələnin həlli üçün fəlsəfə ən ümumi ideyaları, idealları, prinsipləri, baxışları, kateqoriyaları, təcrübə formalarını aşkara çıxarır, davranış meyarlarını, dəyərlərin iyerarxiyasını müəyyənləşdirir və onların zəkanın tənqidi süzgəcindən keçirilərək dəyişən dünyada yenidən qiymətləndirilməsinə kömək edir.
Gündəlik danışıq prosesində “qlobal hadisələr” , “qloballaşma” kimi sözlərdən istifadə edilir. Bəs,nədir bu sözlərin mənası və əhəmiyyəti,həyatımızdakı rolu? Gəlin,nəzər salaq.
“Bəşəriyyətin inkişafının müasir mərhələsində qloballaşma onun əsas məzmununu müəyyən edir” desək yanılmarıq. Bu prosesin əsas səbəblərini, təzahür formalarını, nəticələrini, müxtəlif aspektlərini aydınlaşdırmadan müasir dünyamızda baş verən sosial, iqtisadi, kulturuloji, geosiyasi və digər prosesləri düzgün anlamaq mümkün deyil. Bir çoxlarımız fərqinə varmasaq da, qloballaşmanın təsirini və işarələrini hər gün həyatımızda görə bilərik. Adi gündəlik həyatınızı gözünüzün önündə canlandırın. Səhər yuxudan oyanıb dişlərinizi Avropada istehsal edilmiş diş pastası ilə fırçalayırsınız, Türkiyə məhsulu olan sabunla yuyunursunuz, Çində istehsal edilmiş kompüterinizdə dünya xəbərlərini Azərbaycan xəbər portalları ilə yanaşı, ABŞ, Rusiya və b. qəzetlərdən oxuyursunuz, elektron poçtunuza İsveçrədə beynəlxalq konfransda iştirakınızı təsdiq edən məktub alırsınız, Koreyada istehsal edilmiş telefonunuzla dostunuzla zəngləşib gündəlik planlarınızı dəqiqləşdirirsiniz, səhər yeməyi süfrəsində mütləq hər hansı bir qida xaricdə istehsal edilib, İtaliyada istehsal edilmiş kostyumunuzu geyinib, Almaniyada istehsal edilmiş avtomobilinizlə işə gedirsiniz. Başqa sözlə, hər gün siz dünyanın müxtəlif bölgələrində istehsal edilən məhsullara və tanımadığınız minlərlə insana arxalanaraq gündəlik həyatınızı qurursunuz.
Multikulturalizm müasir cəmiyyətin etnomilli problemlərinin həllinin mümkün variantı kimi son vaxtlar tez-tez müraciət olunan mövzulardan biridir. Multikulturalizm sosial-mədəni davranışın və müvafiq siyasi strategiyanın modeli kimi də nəzərdən keçirilir. O bir növ mədəni müxtəliflik fenomeninə reaksiya kimi çıxış edir və ümumi bərabərlik prinsipinə istinad edir. Bu prinsipin həm mədəniyyətdə, həm də siyasi həyatda təmin edilməsini mümkün və zəruri hesab edən multikulturalizm müasir dövrün ən maraqlı və birmənalı qəbul edilməyən hadisəsinə çevrilmişdir.
Multikulturalizmə belə tərif verilir: Ayrı-ayrı ölkələrdə və bütövlükdə dünyada mədəni fərqlərin inkişafına və qorunub saxlanılmasına yönəlmiş siyasət və bu siyasəti əsaslandıran nəzəriyyə və ya ideologiya. Fərdi hüquqları əsas götürən siyasi liberalizmdən fərqli olaraq multikulturalizm kollektiv subyektlərin - etnik və mədəni qrupların hüquqlarını qəbul edir. Multikulturalizm bütün mədəniyyətlərin bir mədəniyyətdə birləşməsini nəzərdə tutan "əridici tiyan" konsepsiyasına qarşı qoyulur. Nümunə kimi Kanada və ABŞ-ı göstərmək olar. Onlardan birincisində tətbiq edilən mədəni siyasət multikulturalizmə, digərində isə "əridici tiyan" a üstünlük verir.
Qafqaz dünyanın ən yaxşı və yüksək potensiala malik regionalarından biridir. Bu region böyük əhəmiyyətə malik olduğu üçün daim diqqət mərkəzindədir.
Qafqaz Azərbaycan, Gürcüstan, Rusiya, Ermənistan və Türkiyə sərhədləri ilə Xəzər dənizinin şərq və Qara dənizin qərbinin arasında yerləşən regiondur.[1]
Ümumilikdə, regiona Azərbaycan, Rusiya, Gürcüstan və Ermənistan aiddir. Şimali və Cənubi hissələrdən ibarət olan regionun şimal hissəsi Rusiyanın və cənub hissəsi isə digər üç dövlətin nəzarəti altındadır. Regionda böyük əhəmiyyətə malik olan resurslar və habelə, ticarət üçün lazım olan mühüm magistral yollar vardır. Regiondakı dövlətlərin bir-biri ilə həm tarixən, həm də müasir dövrdə müxtəlif sahələrdə əlaqələri olmuşdur. Bu əlaqələr həm də mədəni məzmunda olmuş, bu xalqların hal-hazırda belə bir-biriləri ilə oxşarlıqları var. Qafqaz özünün çox doğma görünən “ailə inistutu” ilə də fərqlənir. Dünyanın çox az regionunda bu nəzərə çarpır. Eləcə də buradakı xalqlar bir-birinə bənzəyən və bir-birindən seçilməyən zəngin adət-ənənələrə malikdirlər. Onu qeyd etməliyəm ki, yalnız indiki Ermənistanda yaşayan toplum sonradan bura gəlmədir. Mövzumuzun arqumenti tək bu olmasa da, tarixdən də bəlli olduğu kimi bu insanlar Qafqaz xalqlarının, xüsusilə də Azərbaycan xalqının milli mənəvi dəyərlərini saxta şəkildə özününküləşdirməyə çalışıblar və çalışırlar.
“Din” ərəb sözüdür. Bu söz lüğətdə mükafat mənasını ifadə edir. Dinin bir termin olaraq izahına gəldikdə, tədqiqatçıların fikrincə, hazırda dinin səksəndən artıq tərifi mövcuddur. Bunun səbəbi dinə müxtəlif aspektlərdən yanaşılmasıdır. Fəlsəfə ensiklopedik lüğətində din tarixi hadisə adlandırılır və deyilir: “Din ictimai şüur formalarından biri; bir və ya bir neçə ilahi varlığın, müqəddəslərin, yəni fövqəltəbiliyin bu və ya digər növünün reallığına inamı əsas götürən dünyagörüşü, davranış və spesifik fəaliyyətidir”.
Məşhur Amerika filosofu və psixoloqu Uilyam Ceyms (1842-1910) dinə psixoloji prizmadan açıqlama verir. O deyir: "Din insanın Allah adlandırdığı varlıq qarşısında keçirdiyi hisslər və gördüyü işlərdən ibarət bir sistemdir".
XXI əsrin kabusu-islamofobiyadır. Birincilər “Bütün ölkələrin proletarları, birləşin!” şüarı ilə dünya siyasi səhnəsinə çıxmışdılarsa, ikincilər, əslində, “Bütün ölkələrin islamofobları, birləşin!” şüarı ilə antiislam cəbhəsi formalaşdırmaqla həmin siyasi səhnəni zəbt etmək niyyətindədirlər. Beynəlxalq aləmdə etimadsızlıq mühiti formalaşmaqda, irqçilik, millətçilik, ksenofobiya genişlənməkdə, etnik və milli dözümsüzlük az qala həyat tərzinə çevrilməkdə olduğu bir vaxtda Azərbaycan Respublikasında multikulturalizm, dinlərarası və mədəniyyətlərarası dialoq, tolerantlıq və harmonik etnik müxtəlifliyin özünəməxsus birgəyaşayış modeli formalaşmışdır. Dünya bu modeli öyrənməkdədir. Çoxmədəniyətlilik (multikulturalizm) bu modelin əsas fəlsəfəsini təşkil edir.
Son illərdə ölkədə dələduzluq cinayətlərinin törədilməsi hallarında artım müşahidə olunur. Hazırda ibtidai araşdırma (təhqiqat və istintaq) orqanları və məhkəmələrin icraatında olan işlərin böyük əksəriyyəti dələduzluq cinayəti ilə bağlıdır.
Fələstin-İsrail münaqişəsi Orta Şərqdə və bütün dünyada beynəlxalq sülhə təhlükə törədir. Beynəlxalq hüquq normalarına əməl olunmaması və BMT qərarlarının yerinə yetirilməməsi vəziyyəti mürəkkəbləşdirir. BMT dünyada sülhün və təhlükəsizliyin qorunması həvalə olunmuş beynəlxalq təşkilat kimi məsələyə müdaxilə etsə də, bir sıra Qətnamələrin Təhlükəsizlik Şurasında veto edilməsi ilə funksionallığı zəifləyir.
Hörmətli məhkəmə, hörmətli proses iştirakçıları! Ədalət mühakiməsinin həyata keçirilməsi kimi adlandırılan növbəti məhkəmə prosesi başa çatmaq üzrədir. Artıq hörmətli dövlət ittihamçısı da çıxış etdi və müdafiəçisi olduğum Təqsirbəy Günahov Flankəs oğlu və Momo Qələtzadə Lotuş oğluna cəza istəməsi ilə mənə aydın oldu ki, bu işdə həmin şəxslərin təqsirli bilinərək, məhkum olunacaqları tərzdə hər hansı bir ədalətdən danışmaq böyük cəsarət istəyir.
“Zərərin məhdudlaşdırılması” prinsipinə söykənən etik qaydalara mediada əməl edilməməsindən zərər görən kəsim sırasında uşaqlar öndə gələnlərdir. 18 yaşın altında olan bütün insanlar uşaq sayılır. Onların uşaq hüququ var. BMT-nin Uşaq Hüquqları Konvensiyası 18 yaşın altında olan hər kəsi uşaq olaraq təqdim edir, onların bütün insan hüquq və azadlıqlarına sahib olduğunu təsbit edir.
Azərbaycanda investisiya fəaliyyətinin genişləndirilməsi və sənaye istehsalının artırılması məqsədi ilə 2016-cı ilin əvvəlindən başlayaraq Azərbaycanda investisiyaların təşviqi ilə bağlı bir sıra qanunvericilik aktları qəbul edildi və hazırda investisiya təşviqi sənədi vasitəsi ilə investisiyaların təşviqi həyata keçirilməkdədir.
Bu material Azərbaycan Respublikası ərazisində əmək məsələləri sahəsində və ya BƏT-lə bağlı araşdırma aparanlar üçün yararlı ola bilər. Bildiyimiz kimi, Azərbaycan Qanunvericiliyi konvensiyalar və beynəlxalq sazişlərə əsaslanaraq, canlı kimi, inkişaf etməkdədir.
Mən bu gün Azərbaycanda ən məzlum, dilsiz-ağızsız peşə sahiblərindən olan vəkillərdən, vəkilliyin vəziyyətindən, vəkilləri və vəkilliyi «idarə edən»lərdən danışmaq istərdim.
Əmtəə nişanları və fərqləndirici nişanlar ümumi ifadələrdən və işarələrdən olmamalıdır. Hansı ki, bu işarələr və ifadələr ümumi cəmiyyətin mülkiyyətinə/ istifadəsinə aiddir (res communis). Həmçinin dini işarələr, simvollar, sözlər də əmtəə nişanının və sənaye nümunəsinin patentləşmə obyekti ola bilməz. "CANNABİS" ifadəsi dedikdə hamının yadına ilk olaraq marixuana düşür. Hansı ki, bir çox ölkələrdə dövriyyəsinə qadağa qoyulub və ya məhdudlaşdırılıb. 1999-cu il tarixində İsveçrəli bir vətəndaş CANNABİS ibarəsini Avropada daxilimi marketdə qorunmaq üçün patentləşdirmək Avropa Patent Ofisinə müraciət edir. 2003-cü il tərifində həmin ifadə həmin şəxsin adına patentləşir.
müəllif: Aqil Layıc
Başlıqdakı sualda göstərilmiş qarşılaşdırmanın müəllifi mən deyiləm. Təxminən iki və ya üç il öncə oxuduğum bir məqalədən xatırladım. Təəssüf ki, indi nə həmin məqaləni haradan oxuduğumu, nə də onun müəllifini yadıma sala bilirəm. Tək yadımda qalan elə bu qarşılaşdırmadır. Çox təhrikedicidir və buna görə də cəlbedicidir. Xeyli məsələlər haqqında düşüncələri aydınlaşdırır və asanlıqla istiqamətləndirir. Adını xatırlaya bilmədiyim müəllifə istinad etməyimin tək məqsədi - yazıya vicdanlı yanaşmağın vacibliliyini vurğulamaqdır. Elə vicdandan da başlamaq istəyirəm.
İnternetin ortaya çıxması ilə müasir insan həyatında da inanılmaz dəyişikliklər ortaya çıxır. Bu sahədəki dəyişikliklər nəticəsində əvvəllər heç kimin xəyalını qura bilməyəcəyi fürsət və imkanlarla yanaşı təhdidlər, təhlükələr, yeni risklər də ortaya çıxıb. İnternetin istifadə olunduğu yeni bir həyat tərzi yeni qaydalar, tənzimləmələr, etik dəyərlər və buna bağlı davranışların formalaşdırılmasını zəruri edən ilkin amillərdəndir.
«Məşğulluq haqqında» Azərbaycan Respublikası Qanununa müvafiq olaraq işsiz statusu verilməsi qaydaları aşağıdakı kimidir.
Son zamanlar bir çox həmkarlarımdan bizim qanunvericiliyin digər ölkələrdən "köçürülməsi" (xüsusən Rusiyadan) barədə gileyli fikirlərə rast gəlirəm.
15 iyul 2015-ci ildə “Reklam haqqında” yeni qanun qəbul edilmiş və 1997-ci il 3 oktyabr tarixli eyni adlı qanun qüvvədən salınmışdır.
Yeni qanun reklamın sifarişi, hazırlanması və yayımlanması sahəsində bir sıra münasibətləri tənzimləyir, xüsusilə daha dəqiq tələblər və məsuliyyət müəyyən edir.
Ümumi tələblər
Reklama dair ümumi tələblərə əsasən reklam istehlakçını aldatmamalı, çaşdırmamalı, habelə rəqib şirkətlər tərəfindən istehsal edilən malların bazar nüfuzuna xələl gətirməməlidir.
Tədqiqat mövzusunun aktuallığı. Bütün dünyada bankların iqtisadiyyatın qan-damar sistemi olduğu artıq birmənalı şəkildə qəbul olunmuşdur. Bu baxımdan, bank sisteminin hüquqi tənzimlənməsi hər bir dövlət üçün çox mühüm əhəmiyyət daşıyır. Etiraf etmək lazımdır ki, hazırkı dövrdə bank sferasının vəziyyəti ölkəmizdə aktiv inkişafda olan bazar münasibətlərinin tələblərinə tam cavab vermir və istifadəçilərə təqdim olunan bank xidmətlərinin qeyri-qənaətbəxş çeşidləri və keyfiyyəti, ölkə üzrə bank şəbəkəsinin qeyri-bərabər inkişafı, çoxlu sayda kiçik bankların mövcudluğu, eləcə də onların kapitallaşmasının aşağı səviyyəsi ilə xarakterizə olunur.
Hərbi xidmət əleyhinə olan cinayətlərin subyekti və məhkəmə aidiyyəti
BDU-nun Cinayət prosesi kafedrasının doktorantı
Əzizov Ceyhun Həmid oğlu
Azərbaycan Respublikasının cinayət hüququnda özünü öldürmə həddinə çatdırmaya görə cinayət məsuliyyətinin hüquqi-tarixi tədqiqi
Ceyhun Əzizov, BDU-nun Cinayət hüququ və
кriminоlogiya kafedrasının magistrantı
Azərbaycan Respublikasının cinayət hüququnda qulluğa səhlənkar yanaşmaya görə cinayət məsuliyyətinin hüquqi-tarixi tədqiqi
Ceyhun Əzizov, BDU-nun Cinayət hüququ və
кriminоlogiya kafedrasının magistrantı
Almaniya Federativ Respublikası və Fransa Respublikasının cinayət prosesində həqiqət problemi
“Cinayət hüququ və cinayət prosesi”
şöbəsinin aspirantı Z.N.Əzimov
Cinayət hüququnun bəzi fəlsəfi müddəaları haqqında
F.Y.Səməndərov
Bakı Dövlət Universiteti
Əmri icra etməmə – hərbi xidmət əleyhinə olan cinayət kimi
Əzizov Ceyhun Həmid oğlu
BDU-nun Cinayət hüququ və kriminologiya kafedrasının magistrantı
Sahibkarlıq hüququnun anlayışı haqqında
Məmmədli Səbinə Həmid qızı, BDU-nun
“Mülki proses və kommersiya hüququ” kafedrasının müəllimi
Hərbi xidmət əleyhinə olan cinayətlər: müqayisəli təhlil və ibtidai istintaqin məsələləri
ƏZİZOV CEYHUN HƏMID OĞLU
BDU-nun Cinayət prosesi kafedrasının doktorantı
Əldə etmə müddəti
Ənnağı Hacıbəyli
Giriş. Əldə etmə müddəti mülki qanunvericilikdə, onun tətbiqi praktikasında, hətta nəzəriyyədə yeni institut sayılır. Ancaq onun yaşı Azərbaycanda indi qüvvədə olan MM-dən xeyli çoxdur. Kontinental hüquqda onun daha qədim tarixi var.
