Azərbaycan Respublikasının qoşulduğu BƏT konvensiyaları

Bu material Azərbaycan Respublikası ərazisində əmək məsələləri sahəsində və ya BƏT-lə bağlı araşdırma aparanlar üçün yararlı ola bilər. Bildiyimiz kimi, Azərbaycan Qanunvericiliyi konvensiyalar və beynəlxalq sazişlərə əsaslanaraq, canlı kimi, inkişaf etməkdədir. Bu dəfə Əmək münasibətlərindən söz açmaq istərdim və daha doğrusu bunu beynəlxalq səviyyədə icrasına nəzarət edən Beynəlxalq Əmək Təşkilatı (BƏT) haqqında. Azərbaycan Respublikasının əmək məsələləri sahəsində əməkdaşlıq etdiyi əsas beynəlxalq təşkilat BƏT-dir.

Beynəlxalq Əmək Təşkilatı (BƏT) — Əmək münasibətlərini tənzimləyən Beynəlxalq Millətlər Təşkilatının ixtisaslaşmış qurumudur. 1919-cu ildə Versal sülh müqaviləsinin əsasında Millətlər Liqasının tərkibinə daxil olan qurum kimi yaradılıb. Yaradılarkən Millətlər Liqasının qurumu idisə 1946-cı ildən BMT-nin ixtisaslaşmış qurumlardan  birisi kimi fəaliyyətini davam etdirir.

BƏT özlüyündə sosial iqtisadi, insan və əmək hüquqlarını müdafiə edən nüfuzlu beynəlxalq təşkilatdır. BƏT-in digər ixtisaslaşdırılmış təşkilatlardan əsas fərqi ondan ibarətdirki BƏT-də üçtərəfli təmsilçiliyi olmasıdır. Həm hökumətlərin, həm işəgötürənlərin, həm də işçilərin nümayəndələri BƏT-in bütün direktiv orqanlarında təmsil oluna bilər və konvensiyaların, tövsiyələrin qəbul edilməsində iştirak edə bilərlər. BƏT-in Ali orqanı ildə 1 dəfə çağırılan Beynəlxalq Əmək Konfransıdır. Konfranslar arası dövrdə BƏT-in siyasətini, seçkili orqanı olan, inzibati şura həyata keçirir. Beynəlxalq Əmək Bürosu – BƏT-in daimi fəaliyyətində olan katibliyidir . Digər strukturlar və komitələrdə həmçinin fəaliyyət göstərir. BƏT-in Konfransları əsasən əmək sahəsinə dair beynəlxalq normativ sənədlərin qəbulu ilə və ya hesabatlarla bağlı olur. Qəbul olunmuş sənədlər konvensiya və tövsiyələr şəklində olur. Konfranslarda həmçinin ölkələrin qoşulduğu konvensiyalara əməl etmələri barədə hesabatlar dinlənilir. Maraqlısı budur ki BƏT, hər hansı üzv dövlət tərəfindən konvensiyalara riayət etməsi ilə bağlı, təzyiq etmək mexanizminə malik deyil. Yalnız konfranslar vaxtı nöqsanların işıqlandırılması – dövlətlərin beynəlxalq imicinə toxuna bilməsi nəzarət üsulu kimi qəbul etmək olar.

BƏT-in mənzil qərargahı Cenevrədə (İsveçrə) yerləşir.  Rəsmi web saytı «www.ilo.org». Bu saytdan daha ətraflı məlumatları əldə edə bilərsiniz. Həmçinin BƏT Nobel sülh mükafatı qazanan təşkilatlardan biridir.

Belorus və Ukrayna 1954-cü ildən BƏT-in üzvidirlər. Müstəqil Azərbaycan Respublikası isə 12 may 1992-ci ildə BƏT-ə tam hüquqlu üzvü olub. Onun 57 Konvensiyasına qoşularaq orada təsbit olunmuş prinsip və normaları qəbul etmişdir. Bu konvensiyaları nəzərinizə çatdırıram. Konvensiyaların mətnləri rus, ingilis, fransız, ispan, çin, alman, portuqal və ərəb dillərindədir. Aşağıda qeyd olunan siyahıda rus dilindəki rəsmi tərcümələr ilə tanış ola bilərsiniz.

1. “Kənd təsərrüfatında birləşmə hüququ haqqında” Konvensiya (№ 11),  1921
2. “Qurğuşun boyalar haqqında” (№13), Konvensiya
3. “Sənayedə һәftәlik istiraһәt haqqında” Konvensiya  (№ 14),  1921
4. “Donanmada kömür yüklәyәnlәrin və ocaqçıların minimum yaşı haqqında” Konvensiya  (№ 15),  1921
5. “Gəmilərin bortunda yeniyetmələrin tibbi müayinəsi haqqında” Konvensiya  (№ 16),  1921
6. “Dənizçilərin vətənə qaytarılması һaqqında” Konvensiya (№ 23),  1926
7. “Gəmilərdə daşınan yüklərin çәkisinin göstәrilmәsi һaqqında” Konvensiya (№ 27), 1929
8. “Məcburi әmәk haqqında” Konvensiya (№ 29), 1930
9. “Dokerlərin bәdbәxt һadisәlәrdәn müdafiəsi haqqında (yenidən baxılmış)” Konvensiya (№ 32),  1932
10. “Yeraltı işlәrdә qadın әmәyinin tәtbiqi һaqqında” Konvensiya  (№ 45),  1935
11. “Qırxsaatlıq iş һәftәsi һaqqında” Konvensiya (№ 47),  1935
12. “Ödənişli mәzuniyyətlər haqqında” Konvensiya (№ 52),  1936
13. “Gəmi aşpazlarına verilәn ixtisas şәһadәtnamәsi һaqqında” Konvensiya (№ 69),  1946
14. “Dənizçilərin tibbi müayinəsi haqqında” Konvensiya  (№ 73), 1946
15. “Sәnayedә yeniyetmәlәrin tibbi müayinәsi һaqqında” Konvensiya (№ 77), 1946
16. “Qeyri-sәnaye işlәrindә yeniyetmәlәrin tibbi müayinәsi haqqında” Konvensiya (№ 78),  1946
17. “Qeyri-sənaye işlәrindә yeniyetmәlәrin gecә әmәyi һaqqında”  Konvensiya (№ 79),  1946
18. “Əmək müfəttişliyi haqqında” Konvensiya və Protokolu  (№ 81), 1947
19. “Assosiasiya azadlığı vә tәşkilatlanma hüququnun müdafiәsi haqqında” Konvensiya (№87),  1948
20. “Məşğulluq xidmətinin təşkili haqqında” Konvensiya (№ 88),  1948
21. “Sәnayedə yeniyetməlәrin  gecә әmәyi һaqqında” (yenidәn baxılmış)  Konvensiya (№ 90), 1948
22. “Heyət ücün otaqlar һaqqında  (yenidən baxılmış)” Konvensiya (№ 92),  1949
23. “Әmәk һaqqının müһafizəsi һaqqında” Konvensiya  (№ 95),  1949
24. “Tәşkilatlanma vә kollektiv danışıqların aparılması hüququ haqqında” Konvensiya (№ 98),  1949
25. “Bәrabәr һaqq verilmәsi һaqqında” Konvensiya (№ 100), 1951
26. “İcbari əməyin ləğv edilməsi haqqında” Konvensiya (№ 105), 1957
27. “Ticarətdә vә idarəlәrdə һәftəlik istiraһәt һaqqında” Konvensiya  (№  106),  1957
28. “Әmәk vә mәşğulluq saһәsindә ayrı-seckilik һaqqında” Konvensiya  (№ 111), 1958
29. “Balıqcıların tibbi müayinәsi һaqqında” Konvensiya (№  113),  1959
30. “Radiasiyadan müdafiə һaqqında” Konvensiya (№ 115),  1960
31. “Yekun maddələrin yenidən baxılması haqqında” Konvensiya  (№  116), 1963
32. “Maşınların müһafizә qurğuları ilə təcһiz edilməsi haqqında” Konvensiya  (№  119),  1963
33. “Ticarәtdə vә idarәlәrdә gigiyena һaqqında” Konvensiya (№ 120),  1964
34. “Mәşğulluq saһәsindә siyasət һaqqında” Konvensiya (№ 122),1964
35. “Yeraltı işlәr ücün gәnclәrin tibbi müayinәsi һaqqında” Konvensiya (№ 124), 1965
36. “Gəmilərdə balıqcılar ücün otaqlar һaqqında” Konvensiya  (№ 126),  1966
37. “Kənd təsərrüfatında əmək müfəttişliyi haqqında” Konvensiya (№ 129), 1969
38. “Minimum әmәk  һaqqının müəyyәn edilmәsi һaqqında”  Konvеnsiya (№ 131),  1970
39. “Ödənişli məzuniyyətlər haqqında” Konvensiya  (№ 132), 1970
40. “Heyət ücün otaqlar һaqqında (әlavə müddәalar)”Konvensiya (№  133),  1970
41. “Bədbəxt һadisәlərin qarşısının alınması  (dәnizçilәr) haqqında”      Konvensiya (№ 134),  1970
42. “Әmәkcilәrin nümayәndәlәri һaqqında” Konvensiya (№ 135), 1971
43. “Işə qəbul olunmaq üçün minimum yaş həddi haqqında” Konvensiya (№ 138), 1973 
44. “Ödənişli təhsil məzuniyyətləri haqqında” Konvensiya (№ 140), 1974 
45. “İnsan eһtiyatlarının inkişafı һaqqında” Konvensiya (№ 142), 1975
46. “Üçtərəfli məslәһәtlәşmələr (beynәlxalq əmәk normaları) һaqqında” Konvensiya (№ 144), 1976
47. “Ticarәt donanmasında minimum normalar haqqında” Konvensiya (№ 147),  1976
48. “İsteһsal müһiti (һavanın cirklənməsi, sәs və titrәyiş)  һaqqında” Konvensiya (№ 148),  1977
49. “Şəfqət bacıları heyəti haqqında” Konvensiya (№ 149),  1977
50. “Dövlət xidmәtindә әmәk münasibәtlәri һaqqında“ Konvensiya (№  151),  1978
51. “Kollektiv danışıqlar һaqqında” Konvensiya (№ 154),  1981
52. “Kişi və qadın işçilər – ailə vəzifələri olan işçilər üçün bərabər imkanlar və    bərabər rəftar haqqında” Konvensiya (№ 156), 1981
53. “Əlillərin peşə reabilitasiyası və mәşğulluğu haqqında” Konvensiya (№ 159), 1983
54. “Әmәk statistikası һaqqında” Konvеnsiya (№ 160), 1985
55. “Uşaq əməyinin ən pis formalarının qadağan edilməsinə və onların aradan qaldırılması üçün təcili tədbirlərə dair” Konvensiya (№182),  1999
56. “Analığın mühafizəsi haqqında” 1952-ci il Konvensiyasına yenidən baxılmış) yenidən baxılması haqqında” Konvensiya (183), 2000
57. “Dənizçilərin şәxsiyyət vәsiqәlәri haqqında (Yenidən baxılmış)”  Konvensiya (№ 185), 2006

https://zaurakbarov.wordpress.com